Một “deadline” quan trọng của ngân hàng Việt đang tới gần

Trao đổi với chúng tôi, một chuyên gia tài chính của Techcombank – ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam áp dụng IFRS 9 cho biết, IFRS 9 được coi là chuẩn mực mang các nguyên tắc kế toán gần hơn với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, xuất phát đầu tiên từ việc phân loại và đo lường các công cụ tài chính.

Lý giải rõ hơn, vị chuyên gia này cho biết, theo hệ thống chuẩn mực Kế toán Việt Nam VAS, nếu như việc phân loại công cụ tài chính vào các nhóm sẵn sàng để bán, giữ đến đáo hạn, hay là giữ để kinh doanh hoàn toàn phụ thuộc vào các quy định cứng nhắc và ý chí chủ quan của doanh nghiệp (rule based) thì IFRS chuyển dịch sang mô hình phân loại theo hai nguyên tắc cơ bản (principle based), hướng tới việc số liệu tài chính cần phản ánh đúng mô hình kinh doanh của ngân hàng.

Ngoài ra, nếu như cơ sở ghi nhận các công cụ tài chính của VAS là giá trị sổ sách thì IFRS hướng tới việc tối đa hóa phản ánh số liệu theo giá trị thị trường, giúp cho việc đo lường, đánh giá hiệu quả và quản trị các hoạt động kinh doanh của ngân hàng kịp thời và chính xác hơn rất nhiều.

Bên cạnh đó, IFRS9 cũng được coi là chuẩn mực bắc cầu giữa kế toán tài chính và quản trị rủi ro, khi phương thức trích lập dự phòng cho các tài sản tài chính đã chuyển dịch từ mô hình dựa trên tổn thất phát sinh sang mô hình dựa trên tổn thất kỳ vọng.

Trong VAS, công tác phân loại nợ được thực hiện chủ yếu trên các yếu tố định tính, dựa trên số ngày quá hạn của khách hàng khi tổn thất đã thực sự phát sinh để phân loại khách hàng vào 5 nhóm nợ. Từ đó, số liệu dự phòng được tính toán trên cơ sở áp dụng các tỷ lệ tổn thất xác định cho từng nhóm nợ cụ thể.

IFRS 9 đưa ra mô hình tổn thất tín dụng dự kiến, trong đó yêu cầu các ngân hàng phân chia các khoản nợ vào 3 giai đoạn, không chỉ dựa trên các yếu tố định tính mà cả các yếu tố định lượng như các dấu hiệu cảnh báo sớm hay khả năng gia tăng rủi ro tín dụng của khách hàng được thể hiện trong xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng.

Ngay từ thời điểm giải ngân, ngân hàng đã phải xác định tổn thất dự kiến đối với khách hàng trong vòng 12 tháng tiếp theo, khi khách hàng có các dấu hiệu gia tăng rủi ro được phân loại vào các giai đoạn xấu hơn, ngân hàng cần xác định tổn thất dự kiến cho toàn bộ vòng đời của khoản cho vay.

“Việc xác định dự phòng không theo các tỷ lệ xác định như VAS mà dựa trên mô hình ECL, trong đó, ngân hàng cần phải xây dựng các mô hình để tính toán xác suất vỡ nợ của khách hàng, tỷ lệ tổn thất khi vỡ nợ và giá trị của khoản vay/khoản đầu tư tại thời điểm vỡ nợ, trong đó có tính toán tới các biến số kinh tế vĩ mô để đo lường tổn thất trong tương lai”, chuyên gia cho biết.

Tại Việt Nam, hiện mới chỉ có một số ngân hàng như: Techcombank, VIB, TPBank, VPBank công bố đã hoàn thành chuẩn mực báo cáo tài chính IFRS.

Thực tế cũng cho thấy, việc triển khai IFRS 9 thực sự là thách thức rất lớn với ngân hàng, đến từ nguồn lực, công cụ, dữ liệu, mô hình. Một báo cáo của hãng kiểm toán PWC công bố cho biết, trích lập dự phòng của các ngân hàng Malaysia đã tăng từ 25% đến 50% vào ngày đầu tiên áp dụng IFRS 9. Và điều này tác động trực tiếp đến lợi nhuận giữ lại của các nhà băng.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, việc áp dụng thành công IFRS 9 cũng hỗ trợ rất nhiều trong việc hoàn thiện khung quản trị rủi ro tín dụng cho ngân hàng, đến từ việc đánh giá và đo lường rủi ro khách hàng sớm hơn, chính xác hơn, từ đó đưa ra các chính sách hợp lý trong xác định giá, trong việc quản lý khách hàng, đưa ra các quyết sách phù hợp về giải ngân, theo dõi và thu hồi nợ, giảm thiểu tối đa tổn thất cho ngân hàng.

Ngoài ra, với việc công bố, minh bạch các số liệu tài chính và chính sách quản trị rủi ro theo chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế, ngân hàng có thể tạo dựng được niềm tin từ các nhà đầu tư, nâng tầm thương hiệu trên thị trường quốc tế.